کم خوابی و بررسی عوارض کم خوابیدن علل و درمان

کم خوابی

بداخلاقی، مشکل در حافظه و ناتوانی در تمرکز از واضح ترین عوامل کم خوابی و سردردها هم یکی از علایم شایع کم خوابی هستند. این نوع سردردها ممکن است بین یک ساعت تا یک روز طول بکشند. کم خوابی باعث کاهش ترشح یک ماده شیمیایی به نام سروتونین در مغز می شود که در تنظیم چرخه خواب در بدن نقش مهمی دارد. همان طور که قبلا هم گفتیم، کم خوابی باعث بروز درد در ناحیه سر می شود. تحقیقات دیگر روی افراد مبتلا به میگرن هم نشان می دهد، اشخاصی که حدود شش ساعت در طول شب می خوابند، بیشتر به سردرد دچار می شوند و البته شدت این دردها هم در آنها بیشتر است.

عوامل موثر بر کم خوابی:

• اختلالات احساسی:

اختلالات احساسی اگر مورد درمان قرار نگیرد، می تواند تاثیر بسیار نیرومندی بر زندگی بیمار داشته باشد. این اختلالات از طریق تغییر و تبدیل های شیمیایی در بدن توانایی تغییر ادراک، مهارت های کنار آمدن و توانایی فرد برای خوابیدن را دارد. اکثریت افرادی که دچار بیخوابی مداوم هستند، از مشکلات روانی مثل افسردگی، اختلال بیپولار، یا اضطراب نیز رنج می برند. این مشکل ممکن است به خاطر بالا بودن میزان کورتیزول ـ یک هورمون استرس ـ باشد که عامل مهمی در اینگونه مشکلات و اختلالات روانی به شمار می رود و در اکثریت افرادی که از بیخوابی مزمن رنج می برند نیز دیده می شود.

• بیماری های پزشکی:

بیماری ها و مشکلات پزشکی که بر تنفس، کنترل حرکت یا فعالیت مغز تاثیر می گذارد، نیز ممکن است در بروز بیخوابی دخیل باشد. مشکلاتی مثل پارکینسون، آلزایمر، ADHD، یا بیماری های قلبی نیز می تواد نقش مهمی در توانایی فرد در خوابیدن داشته باشد.

•  مصرف داروها:

داروهایی که حاوی محرک ها باشد نیز ممکن است عاملی برای بروز بیخوابی به حساب آید. داروهای ضد افسردگی هم جزء عوامل احتمالی بیخوابی است. به طور مشابه، سایر محرک ها مثل کافئین نیز می تواند تاثیر شگرفی بر ناتوانی شما در خوابیدن داشته باشد. از اینرو بهتر است از نوشیدن قهوه بعد از یک ساعت از روز خودداری کنید.

•  افراط:

اعتیاد به مواد مخدر عوارض جانبی بسیار زیادی دارد. ناتوانی در خوابیدن میتواند یکی از تاثیرات قابل توجه اما کمتر جدی آن باشد. گرچه استفاده از مشروبات الکلی در حد کنترل شده تاثیری بر توانایی فرد برای خوابیدن نخواهد داشت، اما مصرف دیرهنگام و بیش ازاندازه این مواد می تواند ساختار خواب را کمی بعد از به خواب رفتن شما در هم شکسته و باعث بروز اختلالات دیگری مثل حبس نفس در خواب یا سندرم بی قراری پاها در خواب شود. کوکائین و برخی داروهای مسکن نیز می توانند اختلالات مشابهی در خواب افراد به وجود آورد.

مضرات کم خوابی:

• ضررهای کم خوابی برای بدن

استرس های زندگی روزمره می تواند توانایی خوب خوابیدن را تحت الشعاع قرار دهد یا شاید به علت کار و فعالیت زیاد ساعات خواب خود را کاهش دهیم یا ممکن است دچار مشکلات جسمی و روانی باشیم که خواب را مختل کرده و از این که دچار کم خوابی هستیم نیز کاملاً آگاه نباشیم.

 با این حال درک این مسأله بسیار مهم است که کم خوابی ویا بی خوابی غالباً به دلایل اختلالات ناشناخته خواب بروز می کند. بعد از یک خواب معمولی در شب، ممکن است در طول روز احساس خواب آلودگی نمائید یا این که احساس کنید به هیچ وجه سر حال نبوده و نمی توانید فعالیت کنید، اما کاملاً از این که دچار اختلال خواب هستید یا از کم خوابی رنج می برید، آگاه نباشید.

• ضرر های کم خوابی و بروز چاقی در افراد

خواب یک نیاز غیر قابل چشم پوشی است و ارتباط آن با چاقی و عدم تناسب اندام رابطه معنی داری است.اغلب گفته می‌شود که ۷ الی ۸ ساعت خواب شبانه برای بدن لازم است اما این مدت زمان، بنا به نیاز بدنی هر فرد می‌تواند متفاوت باشد. اخیراً محققان به این نتیجه رسیده‌اند که کم خوابی یا بی خوابی باعث پُرخوری می‌شود.

 در واقع بی خوابیدن با افزایش کالری‌های مصرفی در طول روز ارتباط دارد و افرادی که ساعات کمتری می‌خوابند در مقایسه با افرادی که خواب کافی دارند میل بیشتری به خوردن غذا دارند و خطر ابتلا به چاقی در آنان بیشتر دیده می شود. لذا دانشمندان درصدد بررسی ارتباط میان مدت زمان کوتاه خواب و بروز چافی در افراد هستند.
در همین راستا مطالعه ای برگرفته از ژورنال AJCN برروی مردان و زنان با وزن طبیعی به منظور بررسی ارتباط میان تعادل انرژی با طول دوره خواب کوتاه مدت و خواب نرمال صورت گرفت.در این مطالعه ۱۵ مرد و ۱۵ زن با سن ۴۹ –۳۰ سال و BMI: 26- 22 که بطور منظم ۹- ۷ ساعت خواب در طول شبانه روز داشتند انتخاب شدند.

 شواهد علمی اخیرحاکی از آنند که که کم خوابی باعث افزایش مصرف انرژی و چربی می گردد و همین امر ارتباط میان خواب و چاقی را اثبات می نماید بر اساس این یافته ها افزایش دریافت های غذایی در کنار مصرف انرژی بالا در افرادی که تحت شرایط خواب کوتاه مدت هستند آنها را مستعد ابتلا به چاقی می نماید.

• ضررهای کم خوابی و ارتباط آن با سرطان

پزشکان در یک مطالعه جدید تاکید کردند که کم خوابی و محرومیت از خواب کافی شبانه، خطر رشد سلول‌های سرطانی را افزایش می‌دهد.
این پزشکان می‌گویند: اختلال و آشفتگی در خواب تنها در مدت چهار هفته می‌تواند تاثیر سوء از این حیث داشته باشد که دلیل اصلی آن، آسیب دیدن سیستم ایمنی بدن و تحلیل رفتن توانایی این سیستم در کنترل یا ریشه‌کن کردن سلول‌های سرطانی اولیه است.

در این بررسی آزمایشگاهی که روی دو گروه موش و کیفیت خواب آنها انجام گرفت، مشخص شد که تومورهای موجود در بدن موش‌ها با الگوی خواب نامنظم، دو برابر بزرگتر از تومورهای موش‌هایی است که خواب کافی و طبیعی داشته‌اند.

الگوی خواب ناپیوسته بر چگونگی مقابله سیستم ایمنی بدن با سرطان تاثیر گذاشته و موجب می‌شود بیماری تهاجمی‌تر شود.

• کم خوابی بلندمدت خطر ابتلا به بیماری های زیر را نیز افزایش می دهند:

– بیماری های قلبی
– حمله قلبی
– نارسایی قلبی
– بی نظمی ضربان قلب
– فشار خون بالا
– سکته مغزی
– دیابت
بر اساس برخی مطالعات معلوم شده است که 90 درصد افراد مبتلا به مرض بیخوابی (یک نوع اختلال خواب که باعث سختی به خواب رفتن و در خواب ماندن می شود)، دچار یک بیماری دیگر هم هستند.

• کم خوابی، میل جنسی را از بین می برد.

متخصصان خواب می گویند زنان و مردان مبتلا به کمبود خواب، دچار کاهش شهوت جنسی و تمایل کمتری به داشتن رابطه جنسی با همسر خود می شوند. بی انرژی بودن، خواب آلودگی و تنش زیاد در اثر کم خوابی از عوامل موثر در کاهش میل جنسی هستند.
آپنه خواب در مردان (یک مشکل تنفسی که باعث قطع خواب می شود)، عامل دیگری در کاهش میل جنسی است.یک بررسی در سال 2002 نشان داد، مردان مبتلا به آپنه خواب مقادیر کمی از هورمون تستوسترون را بدنشان دارند.همچنین در این بررسی معلوم شد تقریبا در بدن نیمی از مردان دچار آپنه خواب شدید، به طور غیرطبیعی مقادیر کمی از هورمون تستوسترون در طی خواب شب ترشح می شود.

• ضررهای کم خوابی و ارتباط آن با مرگ زودرس

پژوهشگران می‌گویند افرادی که کمتر از ۶ ساعت در شب می‌خوابند در معرض خطر بیشتر مرگ زودرس هستند.

به گفته این پژوهشگران افرادی که کمتر از این مقدار می‌خوابند، ۱۲ درصد با احتمال بیشتری به طور زودرس می‌میرند، در عین حال این پژوهشگران رابطه‌ای میان خوابیدن بیش از ۹ ساعت در شبانه روز و مرگ زودرس پیدا کردند.

سرپرست این پژوهش در دانشگاه وارویک در انگلیس گفت: “اگر کم بخوابید، در معرض ابتلا به دیابت، چاقی، فشار خون بالا و کلسترول بالا قرار می‌گیرید.”

• کم خوابی باعث افت ذهنی میشود.

خواب کافی در شب نقش مهمی در قدرت تفکر و یادگیری شما دارد. کم خوابی به روند شناختی شما آسیب می زند.
کم خوابی قدرت توجه، هوشیاری، تمرکز، استدلال و حل مشکلات را خراب می کند. این تأثیر، یادگیری و فهم مطالب را سخت تر می کند.

دوره های مختلف خواب شب، نقش مهمی در تحکیم حافظه در ذهن دارد. اگر شب ها به مقدار کافی (7 تا 8 ساعت) نخوابید، نمی توانید آنچه را که در طی روز یاد گرفته اید و تجربه کرده اید، به یاد بیاورید.

• کم خوابی، پوست را پیر می کند.

بیشتر افراد بعد از چند شب کم خوابی، دچار پوست زردرنگ و چشم های پف کرده می شوند. کم خوابی طولانی مدت منجر به ایجاد پوست غیر شاداب، خطوط ریز و سیاهی زیر چشم ها می شود. وقتی که شما به اندازه کافی نمی خوابید، بدنتان مقادیر بیشتری از هورمون استرس به نام کورتیزول را تولید می کند. مقادیر زیاد هورمون کورتیزول، کلاژن پوست را تجزیه می کند. کلاژن، پروتئینی است که پوست را صاف و کشیده و جوان نگه می دارد.
همچنین کم خوابی باعث می شود بدن مقادیر خیلی کمی از هورمون رشد را آزاد کند.
وقتی که جوان هستیم، هورمون رشد باعث ارتقای رشد بدن می شود. وقتی مسن می شویم، این هورمون به افزایش توده عضلانی، ضخیم شدن پوست و استحکام و تقویت استخوان ها کمک می کند، هورمون رشد در طی خواب عمیق آزاد می شود که به عنوان بخشی از ترمیم طبیعی بافت ها عمل می کند (ترمیم و وصله کردن ساییدگی ها و پارگی ها).

•  کم خوابی، قدرت قضاوت را خصوصاً در مورد خواب تخریب می کند.

کم خوابی روی شرح و تفسیر ما از وقایع و رویدادها تأثیر می گذارد. این مسئله به قضاوت صحیح ما آسیب می زند، زیرا نمی توانیم به درستی وضعیت ها را ارزیابی کنیم و عاقلانه بر اساس آنها عمل کنیم. بررسی ها نشان داده است، افرادی که به جای هفت یا هشت ساعت خوابیدن در شب، فقط 6 ساعت یا کمتر می خوابند، در طی زمان فکر می کنند بدن آن ها به این کمبود خواب عادت کرده است، در حالیکه اینطور نیست. انجام تست های بررسی عملکرد و هوشیاری ذهنی در این افراد نشان می دهد، عملکرد ذهنی این افراد با گذشت زمان کم می شود.

درمان بیخوابی:

رفتار درمانی:

از آنجا که بیشتر عوامل دخیل در بیخوابی از ناتوانی شما برای تمدد اعصاب ناشی میشود، رفتار درمانی می تواند اولین روش درمانی برای این مشکل به شمار رود. در این روش درمانی به بیماران آموزش داده می شود که چطور به وضعیت ریلکسیشن و تمدد اعصای دست یابند. اینگونه درمان ها در اکثر بیماران نتایج موثر و ماندگاری از خود نشان داده است.

تمرکز رفتار درمانی شامل موارد زیر است:

• کنترل محرک

ایده این متد در یادآوری این حقیقت به بیمار است که تختخواب محل خوابیدن است. و به بیماران گفته می شود که فقط زمانیکه آمادگی خوابیدن دارند به تختخواب خود بروند و اگر بعد از مدت کوتاهی موفق به خوابیدن نشدند از روی آن بلند شوند. هر روز سر ساعت معینی از خواب بیدار شوند و از چرت زدن ها در طول روز اجتناب کنند.

• رفتار درمانی شناخت

این متد افکار منفی درمورد خواب را نهی می کند.

ریلکسیشن عضلانی پیشرونده:

در این متد به بیماران آموزش داده می شود که چطور بدن و ذهن خود را برای استراحت آماده کنند.

• داروها

  

درمان های دارویی نیز می توانند بسیار موثر باشند اما هیچگاه مشکل بیخوابی را از ریشه درمان نمی کنند و در تخفیف دادن علائم مشکل کمی کند هستند. داروهای غیر تجویزی زیادی برای بیخوابی وجود دارد اما به خاطر داشته باشید که استفاده طولانی مدت از این داروها ممکن است اعتیاد آور باشد، ازاینرو قبل از شروع استفاده از هر نوع دارو حتماً با پزشک مشورت کنید.
داروهای تجویزی که اساساً برای تقویت خواب ساخته شده اند داروهای مسکن خواب آور نامیده می شوند و گفته می شود که واکنش های آلرژیک جدی در فرد ایجاد می کند. داروهای آنتی هیستامین و مسکن های دیگر موجود در بازار نیز می تواند به برطرف کردن این مشکل کمک کند.

لطفا قبل از استفاده از هرنوع دارو، با پزشک متخصص مشورت نمایید.